ራሱ ቀይ ባህር የኢትዮጲያ የተፈጥሮ ወሰን ሆኖ ኖሯል ይኖራልም – ራስ አሉላ አባነጋ

–

ሰሐጢ ላይ ግብፆች በአሉላ ድባቅ ከተመቱ በኋላ ግብፅ (ከመጋረጃ ጀርባ እንግሊዝ) ግዛቴ ነው በማለት የያዘቻቸው ወረዳዎች ላይ የኢትዮጲያ የበላይነትና የአሉላም ክንደ ብርቱነት፣ የአፄ ዮሐንስንም ግልፅ አላማ ማለትም ጎሳ ከረን ምፅዋ የተባሉ ወረዳዎችን ወደ ኢትዮጲያ የማስመለስ አለማ እያረጋገጠው ሲሄድ በሱዳን በኩል መሀዲስቶች የአሉላን ስልት በመከተል በሀገራቸው ላይ የነበሩት ግብፆች ላይ ክንዳቸውን አነሱ።

–

ይህም የግብፃውያን ወታደሮችን የበላይነት እያገለለው መሄዱ እንግሊዞች ላይ ስጋት በመፍጠሩ ቀድመው ዘግተውት የነበረውን የዮሐንስን በር መክፈት አስፈላጊ እንደሆነ አምነውበት ከንጉሠ ነገሥቱ ጋር በሐምሌ 17 ቀን 1878 ዓ.ም ውል ፈፀሙ። በውሉም መሰረት ቀደም ብለው በእንግሊዝ ስር የነበሩ የኢትዮጲያ ግዛቶች በዮስ… ስንሐት… የተባሉ ቦታዎችን ጨምሮ ለንጉሠ ነገሥቱ ተመላሽ እንዲሆኑ ተስማሙ።

–

ንጉሠ ነገሥት ዮሐንስም ሆኑ የመሳዋ (ኤርትራ) አስተዳዳሪ የነበሩት ራስ አሉላ ለውሉ ታማኝ የነበሩ ቢሆንም የውሉ ዘመን ማብቂያ በተቃረበበት ግዜ እንግሊዝ በቦታው የኢጣሊያንን ወታደሮች እንዲሰፍሩ አደረገች። ኢጣሊያም በግዜው የነበረውን የተወጠረ ግዜ በመጠቀም ምፅዋ ድረስ ገፍታ ገባች።

–

በወቅቱ ራስ አሉላ አባነጋ ከመሀዲስቶች ጋር ኩፊት በተባለ ቦታ ጦርነት ገጥመው ነበርና በድል ከተመለሱ በኋላ ለኢጣሊያው ጀነራል የያዛቸውን ቦታዎች እንዲለቅ ካልሆነ ወዳጅነቱ እንደሚያበቃ ገልፀው ደብዳቤ ላኩለት። ጀነራሉ ግን ወታደሮቹ የአካባቢውን ሰላም የሚጠብቁ በመሆኑ ከቦታው እንደማይለቁ ፃፈላቸው።ይህም የጦርነቱን አይቀሬነት አረጋገጠው።

–

በዶጋሊ በተደረገው ጦርነት የኢጣሊያውን 500 እግረኛ ጦር የመራው ቶማስ ዲ.ክርስቶፈሪ ሲሆን የኢትየጲያን 7000 እግረኛ ጦር የተመራው በራስ አሉላ አባነጋ ነበር። በጦርነቱ በኢጣሊያ በኩል ተሰልፈው ከነበሩት ወታደሮች 420 የሚሆኑት የተገደሉ ሲሆን የተቀሩት 80ዎቹ ቆስለው ተማርከዋል።

–

ከዶጋሊው ድል በኋላ ጣሊያን ቀርቶ መላው አውሮፓ በፍርሃት ንዷል።ይህንንም ለማረጋጋት በኢጣሊያ ሮም ከተማ ውስጥ “Termini” ከሚባል ባቡር ጣቢያ ፊት ለፊት ባለ “piazza dei cinquecento’ በሚባል ትልቅ አደባባይ ላይ በዶጋሊ ጦርነት ለሞቱ 500 የኢጣሊያ ወታደሮች ሰኔ 5 ቀን 1887 እ.ኤ.አ የመታሰቢያ ሐውልት ቆመላቸው፡፡ራስ አሉላ ደግሞ በኢትዮጵያዊያን ልብ ውስጥ ሐውልታቸውን ሰርተው ጀግንነታቸው በውጪ ሀገር ዜጎች ሳይቀረ አሁንም ድረስ እንደተተረከ ቀጠለ፡፡

 –

የዶጋሊው ድል የኢትዮጲያን ስም በዓለም እንዲነሳ ያደረገ ሲሆን ለአድዋው ጦርነት መነሻ የመጀመሪያ ምዕራፍ ሆናል። ከዶጋሊ ድል በኋላ ፀረ _ ቅኝ ግዛት እንቅስቃሴዎች ተጀምረዋል።

–

–