I have transcribed and transliterated Tamerat's first interview. I think what I highlighted have been used as pivoting points for varied opinions. The first pivoting point (that he has the right of speech to say anything) cannot be highlighted, for it was not raised in his interview.
Another pivot point is that the Issaias--Abiy relationship is personal and not national, for it allegedly is not institutionalized,which forgets that a President-ship and a Prime Minister-ship are also national institutions by themselves. Related to these, defined and concrete national interests of Etiyopiya were raised and Eritrea's human,national,democratic, and sovereign interests were reduced to minimum and made dependent on Etiyopiya's interests.
Furthermore, Eritrea's existence as a sovereign state was falsely presented as necessarily a contradiction to that of Etiyopiya, and that what Eritrea does is what the Arab states desire. Eritrea and Etiyopiya could coexist and cooperate peacefully, but that possibility was defined as impossible to achieve---therefore, Ethiopia must use "the law of the jungle" to survive. The EPRDF Etiyopiya/Ethiopia has recognized the sovereignty of Eritrea, but the Etiyopiyans have allegedly not---i.e. to possibly re-ignite the past and long conflict between the two nations. Eritrea and the Red Sea are allegedly historically Etiyopiya's, and must be re-taken by might, and that benefits Etiyopiya and brings peace; what is needed is to subdue Eritrea, make it unarmed, limited and the weakest entity.
Eritrea has been weakened (in the past 20 years because of allegedly the "dictatorship of President Issaias Afwerki, thanks to him") in every aspect of its affairs, and that has made it easier for Etiyopiya to be hegemonic. Some "political"circles (e.g. some among Eritrean opposition and TPLF & Co., etc.) agree with this idea and desire to put Issaias as the enemy of the people of Eritrea,Etiyopiya, etc. and aim to align with their favorable forces. Definitely, Eritrea had been weakened in some aspects and strengthened in other aspects,we all have to make things better and not only point fingers at each other. Let us re-orient our discussions or debates towards finding better solutions rather than thinking of "kill and eat your prey, or get killed and be eaten". The best solutions of our problems may need contributions (in one form or another)from each one of us. Your comments are welcome.
ሸግ'ገር ታይምስ። ጠፋ ብለው የነበሩት የኤርትራው ፕረዚደንት ኢሳያስ ኣፍወርቂ ወደ ኣዲስ ኣበባ ብቅ ብለው ነብ'በር። ፈጣን የሆነ[ጕብኝት]፡ መጥተው ወድያውኑ ነው የተመለሱት። ምንድርነው፧ ኣመጣጣቸው ምን ይመስልሃል፧
ታምራት ነገራ ፈዪሳ። የፕረዚደንት ኢሳያስ እና የጠቅላይ ሚንስተር ኣብይ ግኑኝነት፡ ዋነኛው እና ማት'ተኮር ያለብን ነገር ይመስለኛል፡ ምክንያቱም የኢትዮጵያና የኤርትራ ብሎ ለማስቀመጥ ይቸግረኛል። ይህን እምልበት ምክንያቶች ኣሉ፡ ወደ ህዋላ እንጫወታለን።
የኣሁኑ ጉብኝት፡ ኣስተውለህ ከሆነ፡ ጠ/ሚ አብይ የኖቤል ሽልማቱን ኣስመልክተው፡ የኖቤል ሽልማቱም ግዜ፡ የሰላም ኣግ'ጋር፡ የእኔ የሰላም ኣግ'ጋር፡ ብለው ፕ/ት ኢሳያስን አመጕሰዋል፤ በኖቤል ሽልማት ወቅትም፡ ታስታውስ እንደሆን፡ ኖርወይ ውስጥ ኤርትራውያን የተቃውሞ ሰልፍ ... ወጥተው ነበር፣ ያው ሰላም የለም ምናምን የሚል ነገር ነው። ግን በኖቤል የሰላም ሽልማት ወቅት፡ የተለያዩ አገር መሪዎች : ወይ የተለያዩ ተሸላሚዎች ለሁለት ይሸለማሉ። ለምሳሌ ፕ/ት ኔልስን ማንዴላ ክደ ክለርክ ጋር ነበር የተሸለሙት፣ ያሲር ዓራፋት፡ ይመስለኛል፡ ከስምዖን ፐር'ረዝ ጋር ነበር የተሸለሙት። ብዙ ሰዎች ፕ/ት ኢሳያስ እና ጠ/ሚ አብይ አብረው ነው የሚሸለሙ ሲሉአቸው ነበር። በጉዳዩ ላይ ግን ፕ/ት ኢሳያስ በብዙ መልኩ ለኖቤልም ሆነ ለማንኛውም ዓይነት ሽለማት የሚበቁ ሰው ስላልሆኑ ሳይበቁ ቀርተዋል። ይሄ ደግሞ ጠ/ሚ አብይ ካላቸው ፕላን፡ እስትራተጂ፡ እና ሓሳብ ጋር፡ፕ/ት ኢሳያስን ሊያስኮርፍ ስለሚችል፡ ያው የማባባያ ጕዕዞ ነበረ።
እንደምናውቀው፡ ይሄ ያለው የኢትዮ-ኤርትራ ግኑኘት የሚባለው፡ እኔ የፕ/ት ኢሳያስ እና የጠ/ሚ አብይ ግኑኝነት[ነው]። የተጨበጠ፡የሚዳህሰስ፡ መሰረት ያለው፡ ህግ እና ተቋማት ያስሰፈሩት ዓይነት ግኑኝነት አይደለም። የሁለቱም ኣገሮች ብሔራዊ ጥቅም የሚባሉ defined ዲፋይንድ [ንጹር] ሆነው በጥቅሞቹ ላይ ግልጽ የሆነ ስምምነት እና ድርድር እስከ አሁን ኣልተካሄደም።
ሸግ'ገር ታይምስ። በሁለቱ ሰዎች ፈቃድ ...
ታምራት ነገራ ፈዪሳ። ፍቃድ ላይ ብቻ ሳይሆን የግል ፍላጎት ላይ። ጠ/ሚ አብይ ህወሓትን contain (ኮንተይን) ማድረግ ይፈልጋሉ፡ ማቅ'ቀብ ይፈልጋሉ፡ ስለዚህ ፕ/ት ኢሳያስን ይፈልጓቸዋል፣ ለእዚያም እየተጠቀሙባቸው ነው። ጠ/ሚ አብይ ብዙዎቹን ተቃዋሚዎች (ግንቦት 7 በለኝ ኦነግ በለኝ) ክኤርትራ እንዲፈናቀሉላቸው ፈልገው ነበር፡ ለእዚያም ፕ/ት ኢሳያስን ይፈልጋሉ። ያንንም achieve ኣቺቭ ኣድርገዋል።
ፕ/ት ኢሳያስ ደግሞ ያው የግል ችግሮቻቸውን: የኣገር ውስጥ ችግሮቻቸውን: ወደ ዓለም ኣቀፍ፡ ለምሳሌ ኢትዮጵያ ማዕቀብ ጥላባቸው ነበረ፡ ወይም እንዲጣልባቸው ኣስደርጋ ነበር በተባበሩት መንግሥታት፣የተለያዩ ማዕቀቦች የጦር መሳርያ ግዢ ማዕቀብ even ኢቭን ከሌላው ዓለም እንዲታገዱ pariah state ፓራያህ ስቴት እንድትሆን: ከእዛ በመጠኑ መላቀቅ ይፈልጉ ነበር፤ ያንን ጠ/ሚ አብይ አድርገውላቸዋል። ስለዚህ በሁለቱ ሰዎች ጥቅም ላይ እንጂ በሁለቱ ኣገሮች ጥቅም እና ... ፍላጎት ላይ የተመሰረተ ኣይደለም።
የኤርትራ ህልውና ራሱ ጥያቄ ውስጥ ነው ያለው። ህልውና ስል ልዐላዊነት፡ ኤርትራ ኣለኝ የምትለው illusion of ኢልሉዥን ኦቭ ልዐላዊነት ኣስፈላጊይሁን ኣይሁን ኢትዮጵያ ራስዋ ኣልተስማማችም። ኢትዮጵያ ስል ያ የኢሃደግ መንግሥት ተስማምቶኣል፡ ግን ኢትዮጵያውያን እኛ ገና ውሳኔ [ላይ]ኣልደረስንም። እዚያ ላይ ፡ ማለት አሁን ያለው የኤርትራ ህልውና እና ልዐላዊነት፡ ኢትዮጵያን በማፈን ላይ የተመሰረተ ልዐላዊነት ነው። ኢትዮጵያን የባሕር በር በመከልከል የኢትዮጵያን ጠላቶች (ታሪካዊም ሆኑወቅታዊ ጠላቶች) ጋር ቋሚ ትብብር በማድረግ ላይ የተመሰረተ ህልውና ነው። ይሄ ህልውና ዘላቂ አይደለም። ኢትዮጵያ፡ ኤርትራ እንዳትኖር የወሰነች ቀን፡ ኤርትራ ኣትኖርም። ኢትዮጵያንም ማንም ሓይል ኣያግዳትም። ማንም ሓይል፡ የተባበሩ መንግሥታት ምናምን ...የሆነ ሓይል አያግዳትም። ግን ለግዜው ውስጣዊ ጉዳይ busy ቢዚ ኣድርጎናል።ይሄንን ደግሞ ኤርትራውያን ያውቁታል። ሁሉም ኤርትራዊ ያውቃል።ኢትዮጵያ የፈቀደች ቀን ኤርትራ የምትባል ነገር ኣትኖርም። ይሄም ስግኣት ገና ኣልተመለሰም።
ጠ/ሚ አብይ በዚህ በኢትዮ-ኤርትራ ጉዳይ ካደረጉት አንድ ነገር ምንድርነው፧ ለመላው ዓለም ኣቀፍ ማኅበረሰብ ኢትዮጵያ ያለወደብ እንዳትቀጥል[ማለት] እንደማትቀጥል፡ እንደማትቀጥል፡ እንደማይቻል፡ ግልጽ ኣድርገው ኣስቀምጠዋል። ባሕር ሓይል መል'ልሰው ኣቋቍመዋል። እነዚህ እነዚህ እርምጃዎች ደግሞ ኤርትራውያን ውስጥም ስግኣት ኣለ። እነዚህ ስግኣቶች ኣልተመልለሱም ... ለኤርትራውያን ያል'ለ ስግኣት ኣልተመል'ለሰም፡ ለኢትዮጵያውያን ያል'ለ ፍላጎት ኣልተሳክ'ካም። ነገር ግን ያው ሁለቱን ግል'ለሰቦች ወቅታዊ እንትን [deleted]-for-tat ቲትፎርታት ለመጠበቅ እና balance ባላንስ ለማድረግ እየተንቀሳቀሰ ያል'ለ ነገር ነው። ስለዚህ ይሄ ያል'ለውን ትኵሳት ለማርገብ ችግሩን የማሸጋገር ዓይነት ጕዕዞ አድርጌ ነው የማየው እንጂ መሰረታዊ ጥያቄዎች ኣልተመልለሱም። ... እንኳን ሊመልለሱ discuss ዲስካስ እየተደረጉ አይደል'ለም።
አንድ ነገር ጠ/ሚ አብይ በጣም ከቀድሞ ጠ/ሚ መል'ለስ ዜናዊም: ከፕ/ት መንግሥቱም: ከቀዳማዊ ኃይለስላሴ የተሻሉት በዚህ ኣጋጣሚ ምንድርነው የኤርትራን ጉዳይ ኤርትራውያን ሳይሆን የመል'ለሱት ዓረብ ኣገሮች ሄደው ነገሩን ዘግተዉታል። በ[ከፊል] partially ፓርሺኣልሊ እንበለው። ጉዳዩን ያስጀመሩት ዓረብ አሚሬትስ እና ሳዑዲ ሄደው ነው። እና ያ የሚያሳየው ምንድርነው ቢያንስ የኤርትራ ጉዳይ በኤርትራ ጀርባ ሆነው የሚንቀሳቀሱት የዓረብ ሃገሮች ናቸው። እነርሱን ማባበል እና ማቀዝቀዝ ችለዋል። ምን ያህል ዘለቄታዊ መልስ እንደሆነ እናየዋለን። ግን ለምሳሌ ልእነርሱ investment ኢንቨስትመንት በመፍቀድ ጉዳዩ የንግድ እና፡ እርሳቸው እንደሚሉት፡ መድ'ደመር እንደሆነ በማሳየት hard power ሃርድ ፓወርን ከመጠቀም ይልቅ soft power ሶፍት ፓወርን ...ንግድን: ኤኮኖሚን: ዲፕሎማሲን: ምናምን እሚሉ መርህዎችን በማምጣት ---ሰጥቶመቀበል እንኳን አልሰራም ኣይተነዋል--- ስለዚህ እሱን part ፓርት ተሳክቶላቸዋል። ግን እኔ እምልለው አሁን ምንድርነው ዘለቄታዊው የሆነው: እውነተኛው፡ የኢትዮጵያ ፍልላጎት፡ ብሔራዊ ጥያቄ፡ ኣልተመልለሰም። እሱን እንዴት እንደምንመልስ መንገዶቹ ውስብስብ ናቸው። እዚያ ላይ ደግሞ በተደጋጋሚ እንደምናየው ጠ/ሚ አብይ ሁልግዜ ውስብስብ የሆኑ ነገሮች ላይ vague ቬግ ነው የሚሆኑት ወይ ዝም ነው የሚሉት ወይ በዳህሰሳ ነው የሚያልፉት።
ሸግ'ገር ታይምስ። እዚህ ላይ የዓሰብ ወደብን የመጠቀም አዝማምያ እንዴት ነበሩ በመጀመርያ ላይ ኣሁንስ ስለ እንቅስቃሴው በኛ በኵል ምን መረጃ ኣል'ለ፡ ሁለተኛ፡ ተከፍተው የነበሩት መንገዶች ተመልሰው የተዘጉበት ሁኔታ ነው የኣለው፡ በተጨማሪም ደግሞ የባሕር ሓይላችን busy ቢዚ የሚሆነው እዚያ ኣካባቢ ነበር: አሁን ወደ ጅቡቲ እንደዞረ የሚነገሩ ነገሮች ኣሉና ይሄን ነገሮችስ ኣንተ ካልከው ምን ያህል ያጠናክራል ነገሩን፧
ታምራት ነገራ ፈዪሳ። I think ኣይ ትሂንክ የዓሰቡ ነገር ኣሁን ተመልሶ የተነሳ ይመስላል። መንገዱ ቢያንስ በኤርትራ በኵል ተጠናቅቆኣል የሚል መግለጫ ኣል'ለ። ኬላዎቹ መዝጋት ያስፈለገበት ያው ከኤርትራ side ሳይድ የነበረ concern ኮንሰርን ነው፣ክ ኢትዮጵያ በኵል ኣይደለም የተዘጋው። ፕ/ት ኢሳያስ እንትኑን መቈጣጠር የቻሉ ኣይመስለኝም። የህዝብ-ለ-ህዝብ ግኑኝነቱም ንግዱንም በተጨማሪ ደግሞ የህ.ወ.ሓ.ትንም እንቅስቃሴ contain ኮንትኤኢን ማድረግ የኤርትራ ተቃዋሚዎች እንቅስቃሴ contain ኮንትኤኢን ማድረግ በኣጠቃላይ ውስጣዊ የፖለቲካ ጉዳዮቻቸውን መቈጣጠር የፈለጉ ይመስለኛል። አሁን ይሄ ነገር ምንድርነው የሚያሳየው፡ እንደነገርኩህ ቅድም መሰረታዊ ጥያቄዎች ተመልሰው concrete ኮንክሪት፡ ተጨባጭ ወደሆኑ ግልጽ ወደሆኑ የሁለት ኣገሮች ግኑኝነት ኣይደለም አሁን ያል'ለው። በገንዘብ፡ በንግድ፡ በህዝብ ለ ህዝብ እንቅስቃሴ ፡ባል'ለን በፖለቲካ ስራ ግልጽ የሆነ እንትን የል'ለም፤ በተለይ ከኤርትራ side ሳይድ።
ተጠቃሚነቱን ካየነው በኣንድ በኵል ኤርትራ በጣም ብዙ ጥቅሞችን ... እንዲያውም ኣብላጫውን ጥቅም ያገኘች ይመስላል። ኤርትራ ስንንል ግን ከኣገሪቱ ይልቅ ፕ/ት ኢሳያስ ትንፋሽ፡ ሊሞት የነበረ ስርዓታቸውና መንግስታቸው መጠነኛ ትንፋሽ ኣግኝተኣል፣ completely ኮምፕሊትልይ ተዘግቶ የነበረው መንግስታቸው ከፍ ብሎ በዓለምኣቀፍ ደረጃ እንዲሆን ተደርጎኣል። ይሄ ነገር፡ እርግጥ ነው፡ የየመን ጦርነት: ኣሜሪካም በዚያ ኣካባቢ ኤርትራ ላይ የነበራት ኣቋም መለስለሱ ... እንነዚህ እንነዚህ ነገሮች contribute ኮንትሪብዩት ኣድርገዋል።
የባሕር ሓይሉ ጉዳይ ኤርትራ was never an option ዎዝ ነቨር ኣን ኦፕሽን። ይህንም ስሰማ የመጀርያ ግዜዬ ነው። ግን ኤርትራም የምትፈልግ ኣይመስለኝም። ጅቡቲ ያው የባሕር ሓይላችን፡ወይንም ኣጠቃላይ ከፈረንሳይ ጋር ያለው የጦር agreement ኣግሪመንት ያው ጂቡቲ ያው የፈረንሳይ እንትን ስለሆነች (ኣሻንጉሊት ሃገር ስለሆነች) ከፈረንሳይ ጋር የተደረገው ስምምነት ይመስለኛል ወደ ነገሮችን ያመጣው እና ጅቡቲ ደግሞ already አልረዲ የቻይና የኣሜሪካ የፈረንሳይ even ኢቭን የጀርመን የተለያዩ ኣገሮች የጦር ካምፖች እና የጦር እንቅስቃሴ ስላለ ኢትዮጵያ እዛ ጋር ማድረጓ I think ኣይ ትሂንክ ተገቢ ነው ለግዜው።
ቢያንስ ወደ ምጽዋዕ፡ ወደ ታሪካዊ ንብረታችን የሆነ ቦታ እስክንመልለስና ባሕር ሓይል እዚያ እስከምናቋቍም ድረስ ጅቡቲ መሆኑ ኣይከፋም። ቆንጆም ነው፡ ምክንያቱም ለቀይሕ ባሕርም ለህንድ[ኣዊ]ውቅያኖስም ትክክለኛ position ፖዚሽን ነው፣ ቢያንስ አሁን ባል'ለው ሁኔታ። ባሕር ሓይል እስከሚጀመርና ሙልይ እንትን እስኪኖረው ድረስ። ክዚያ በኃላ የሚሆነውን እንግዲህ እናያለን።
ሸግ'ገር ታይምስ። እንግዲህ ሁለት ሰዎች ላይ የተንጠለጠለው የሁለቱ ሃገራት አሁንም በዚያው መንገድ ነው ያልለውና ምንድርነው መደረግ ያለበት፧ መደረግ ያል'ለበት የል'ለም ወይ፧ ውይይት ኣያስፈልግም ወይ፧ መደረግ ያልለበት የል'ለም፧
ታምራት ነገራ ፈዪሳ። መጀመርያ፡ እኔ ስለ ኤርትራም ሆነ ስለ ኢሳያስ ኣይ ዶንት ኬር፡ ግድ ድ የሚሰጠኝ ስለ ኢትዮጵያ ነው።የኢትዮጵያ ጥቅም የሚባለው ነገር ነው። ስለዚህ ኢትዮጵያ ምንድርነው የምትፈልገው፧በመካከለኛው ምስራቅ (በMiddle East በሚድል ኢስት) በኢትዮጵያ በኣፍሪቃ ቀንድ ላይ ምንድርነው የምትፈልገው የሚለው፤ እሱን ግልጽያደረግን ቀን ለራሳችን ... በተለይ መንግስታችን ያን ያወቀና ያንን የተገበረ ቀን --- ለወሬው: ለዲፕሎማሲው : ልህዝብ ለ ህዝብ: አንድ ህዝብ ነን: የሚባለው ኮተትና ተረት ጥሩ ነው --- ግን actually ኣክቹኣልሊ ኢትዮጵያ የሚያስፈልጋት በመጀመርያ ደረጃ የራስዋ የሆነ ወደብ ነው። የምትከራየው፡ የምትዋስ'ሰው፡ የምትሳሰው (?)፡ ሳይሆን የራስዋ፡ የግልዋ የሆነ access to [the sea] ኣክሰስ ቱ ባሕር ያስፈልጋታል።
ሁለተኛ፡ ለኢትዮጵያ አደጋ የማትሆን ኤርትራን መስራት አለብን። ኤርትራዊ የመሆን፡ ኢትዮጵያዊ ናቸው፡ ወንድማማች ነን፡ የሚባል ሓተታ ኣያስፈልግም። በእኔ እምነትና በግልጽ ኤርትራ ምንም ዓይነት ጦር መሳርያ የሌላት፡ ምንም ዓይነት ዲፕሎማቲክ [ግኑኝነት] ወይ ኤምባሲ ምናምን የሌላት፤ ፖሊስዋ ከዱል'ላ ውጪ [ሌላ መሳርያ] የሌለው ኤርትራ ያስፈልገናል። ለኢትዮጵያ ምንም ዓይነት የዲፕሎማሲ፡ የኤኮኖሚ፡ የፖለቲካ፡ ስግኣት የማትሆን ኤርትራ ፈጥረህ ትሰጣቸዋለህ። [ማለት]ያውም ከኣሩሲ: ከኣሰላ ውጪ ያልተሻለ [rather የተሻለ] ዓቅም የሌላት ሃገር። በዚህ በኵል ኤርትራውያን ብዙ እንዳይማሩ: ብዙ እንዳይሰሩ: ጠንካራ ኣገር እንዳይሆኑ: ፕ/ት ኢሳያስ የዋሉልን የ30 ዓመት ውለታ መዘንጋት የለብንም። እዛ ላይ ማጠናከር ነው፡ ኣጠናክሮ መስራት ነው። የሚያስፈልገው ፖሊስ ነው፡ ያ ፖሊስ ደግሞ ከዱላ ውጪ እንዳይኖረው። አንድ ኤምባሲ ያስፈልጋቸዋል፡ አዲስ አበባ። ከአዲስ አበባ ውጪ ሌላው ዓለማቀፍ ግኑኝነታቸው በሙሉ በኢትዮጵያ የውጪ ጕዳይ ሚኒስቴር ስር እንዲሆን አድርገህ ማስቀመጥ፡ እንደዚያ ዓይነት state ስቴት መስራት ይቻላልም ያስፈልጋልም። ከዛ ደግሞ ባሕር ሓይላችን የኛ ጦር የሚኖርበት የባሕር access ኣክሰስ ሙሉ ለሙሉ የኛ ይሆናል። ከዛ ውጪ በኛ ፍቃድና ሁኔታ ኦሊምፒክ ... ይሳተፋሉ።
ሸግ'ገር ታይምስ። በፈደራል ፖሊስ የሚታዘዝ...
ታምራት ነገራ ፈዪሳ። እንደዛ ያስፈልጋል። እና ምንድርነው፡ ይሄ አንድ definition ደፊንሽን ነው። ከኤርትራ [ethnicity/nationalism] ብሔርተኛነት፡ ከኤርትራ nationalism ናሽናሊዝም [ሃገራዊነት]፡ ከኤርትራ የውስጥ እና ምናምን ጣጣ ኣትገባም። የራሳቸው ፓርላማ ይኖራቸዋል፣ የራሳቸው እንትን ይኖራቸዋል፡ አንድ የሆነ መንግሥት ይኖራቸዋል--- some sort of administration ስኦም ስኦርት ኦቭ አድምንኢስትሬሽን ። ከዛ ውጪ፡ አንድ ነን፡ አንድ ህዝብ ነን፡ አንድነትን፡ የሚባል ነገር ኣያስፈልግም። እኛ የምንፈልገው ባሕር በር'ራችንን፡ ሁለተኛም፡ ለኢትዮጵያ የዲፕሎማቲክ፡ የፖለቲካ፡ የኤኮኖሚውም ኣደጋ የማትሆን እንደ ኣገር አድርገህ ማስቀመጥ [ነው]። ይሄ፡ I think ኣይ ትህኢንክ ፡ በኔ ግምት፡ ይሄ ነው the way forward ትዘ ውኤይ ፎርዎርድ። ይሄን ለማድረግ ግን ስምምነት ያስፈልጋል። ምንድርነው የምንፈልገው የሚለው eliteኡ ኤሊቱ ጋር ስምምነት ያስፈልጋል። ስምምነት መፍጠር የኛ ግዴታ ነው።
Did your stupid father die in Eritrea trying poison our wells ? 
