Mereja Forum

[fasil1235]

The King of Agame who sodomized Abdelaziz grandparents who were Saho's,
Abdelaziz is Eritrean name



The great king of Agame who ruled over Semien province Massawa coast and all Hamasiens good old independent days 1780 – 1831 back then eritrea was known as Tigray

This Great king was named Sabagadis Woldu his father was a Saho

[Degnet]

The King of Agame who sodomized Abdelaziz grandparents who were Saho's,
Abdelaziz is Eritrean name



The great king of Agame who ruled over Semien province Massawa coast and all Hamasiens good old independent days 1780 – 1831 back then eritrea was known as Tigray

This Great king was named Sabagadis Woldu his father was a Saho

Talk about the good side of history,one of the best known is that his daughter was married to dej.Demtsu,the grandsone of Raesi Weldeslassie of Enderta,I think this was the golden times of the people of Tigray.

[Degnet]

The King of Agame who sodomized Abdelaziz grandparents who were Saho's,
Abdelaziz is Eritrean name



The great king of Agame who ruled over Semien province Massawa coast and all Hamasiens good old independent days 1780 – 1831 back then eritrea was known as Tigray

This Great king was named Sabagadis Woldu his father was a Saho

Talk about the good side of history,one of the best known is that his daughter was married to dej.Demtsu,the grandson of Raesi Weldeslassie of Enderta,I think this was the golden times of the people of Tigray.Kab tselei meftarsi beti haqi tarik kurae.

[Degnet]

The King of Agame who sodomized Abdelaziz grandparents who were Saho's,
Abdelaziz is Eritrean name



The great king of Agame who ruled over Semien province Massawa coast and all Hamasiens good old independent days 1780 – 1831 back then eritrea was known as Tigray

This Great king was named Sabagadis Woldu his father was a Saho

Talk about the good side of history,one of the best known is that his daughter was married to dej.Demtsu,the grandsone of Raesi Weldeslassie of Enderta,I think this was the golden times of the people of Tigray.Beakum netseref alena.

[Axumawi]

Sibagadis was father in law of Ras Wube

Agew midir/Gojjam women sang more of his death than Semien or Tigray that included Akeleguzay and Afar then. He was Gojam hope to protect them from Wellega. He did save them from Wellega, but paid his life.

[Meleket]

እስከ ነዙይ “ይበሃል” እናበለ ብዛዕባ ደግያት ሱባጋድስ ንዝተጻሕፈ ታሪኽ ንንበቦ፣ ዝተጻሕፈ ኢና ነቢብና!

ደግያት ሱባጋድስ 1818-1830
ደግያት ሱባጋድስ ወዲ ሹም ዓጋመ ወልዱ ብ1821-1830 መስፍን ትግራይ ሓያልን መስተውዓልን ከምዝነበረ ይንገረሉ። ዓሌቱ ኢሮብ ከም ምዃኑ መጠን ብጐረባብቱ ተዛረብቲ ቋንቋ ሳሆ ምስ ተጸርፈ ነቡኡ እዛ ጸርፍስ ምኣስያ ትተርፍ ቢሉ ሓተቶም እሞ ጅግና ምስ ተወልደ ብዝበልዎ ኣብ ዓሲምባ ሸፊቱ ሕነኡ ክፈዲ ተላዕለ ይበሃል።

ደግያት እስባጋድስ ምስ ዓበየ ከምቲ ሓደ ብሩኖ ዝተባህለ ኢጣልያዊ ዝጸሓፎ ‘እንዳ እስባጋድስ ወትሩ ንሃብቲ ኣከለጉዛይ ብዓይኒ ቅንኢ ምስጠመትዎ እዮም” ብዝበሎ። ነቲ ዝብህጕኦ ኣገዳስን ሃብታምን ወረዳ ምድረ ቡር ወይ አድግና-ገለባ (አከለጉዛይ) ንምውራር ተበገሰ።(ሩፌሎ ፐሪኒ-ትርጉም- መረብ ምላስ ገጽ 167) መጀመርታ ንስሩኽሶን ንጉሎ መኸዳን ኢሮብን ከኣ ከጥቅዖም ጀመረ።

ንኣብነት ንህዝቢ ኢሮብ ንስኻትኩም ዓሌተይ ስለ ዝኾንኩም ኣብ ጐድነይ ኩኑ ኣነ ከኣ ኣይወረኩምን ኣይትንክፈኩምን እየ በሎም። በዚ ተሰማሚዖም ከኣ ደሓን አሎና ቢሎም ኣብ ዝቐሰንሉ እዋን ወፊሩ ዘመቶምን አበሳበሶምን። ዳሕራይ ጊዜ እንተኾነ እውን ደቂ ኢሮብ ሃይማኖት ካቶሊክ ኣሚኖም ስለ ዝነበሩ ካብ ደቂ ወይ ደቂ ደቂ ንደግያት ሱባጋድስ ዝመርሕዎም ኣመንቲ ካቶሊክ ንዝኾኑ ኣባሪሮም ካልእ ተሪፉ አስከሬን ካብ መቓብር ኵዒቶም ኣውጺኦም ደርበይዎ ይበሃል።

ንጉሎ መኸዳን ስሩኽሶን ከኣ ድሕሪ ቃልሲ ብሓይሊ ኣብ ትሕቲ ግዝኣቱ ኣእተወዎም በዚ ከኣ ካብ’ዚ ሕጂ ብሃገረ ኤርትራ ቆይሙ ዘሎ ከባቢ ተፈለዩ። እንተዀነ ግን ኣብ ታሪኽ ትግራይ ዘየሎ ሕጊ እንዳባ ከም ሕጊ ምዔም መሓዛ፣ ሕጊ ሎጎ ጭዋ፣ ሕጊ አድከመ ምልጋእ፣ ሕጊ ፍትሕ መሓሪ፣ ወዘተ “ሕጊ ስርዓት ሓሪሽን ብዕሊሽን” አለዎም። ከማኡ’ውን ልክዕ ከም ህዝቢ ኤርትራ ወለድኦም ይቖጽሩ።

ብሓፈሻ ኣብ ኢትዮጵያ ብፍላይ ከኣ ትግራይ ሕጊ እንዳባ ዝበሃል ነገር ዘይብሎም ክኾኑ ከለው ወለዶ’ውን ኣይቆጽሩን። እዚ ዝኾነሉ ካብ ጥንቲ ጀሚሩ ብሃጸያትን መሳፍንትን ይመሓደር ስለ ዝነበረ ክብረ ነገስት፣ ፍትሓ ነገስት ዝብሃል ልዕልና መሳፍንቲ ዘኽብር ሕጊ እዩ ዘለዎም። እቲ ባህልን ኣነባባርን ህዝቦም ከኣ ነዚ ሕጊ’ዚ ዘንግስ እዩ ዝነበረ።

ናብ ታሪኽና ክምለስ ስፍሓት ምድሪ ቡር (ቡር ማለት ብዕብራይስጢ ወደባት ብዓረብ ስርናይ ክኸውን ከሎ)፣ አርድ (ዓረት) ቡር ብዓረብ ጐጻጉጽ ኣታውን ወጻእን መሬት ማለት እዩ። ካብ ጉሎ-መኽዳ (ኣምበሰተ ገለባ) ክሳዕ ኣድግና ፍቕያ ባሕሪ ይዝርጋሕ ከምዝነበረ ከኣ ርጉጽ እዩ።

ብተወሳኺ ሹም ሓሪሻይ ምስሌነ እግዚእ ዝተባህለ መኽደታይ ስዩመ ደብረ ማዕጾ ዝበሃል ዶብ ምድረ እገላ ከም ዝነበረ ገድሊ ኣቡነ ሊባኖስ እንዳባመጣዕ ይንገረሉ።

ደግያት እስባጋድስ ኣቐዲሙ ብደቂ ህዝቢ ቡር ብመሪሕነት ባሕረጋሲ እያሱን ባሕረጋሲ ስብሓትን ተሳዒሩ ስለ ዝነበረ ሕነ ንምፍዳይ ከምኡውን ነቶም ኣብ ላዕሊ ዝጠቐስናዮም ጐረቤቱ ዝነበሩ ስለ ዝተዓወተሎም ቀጺሉ ንመላእ ምድሪ ቡር ሰፊሕ ወራር ጀመረ።

ንሽመዛና ወሪሩ ንጊያሲሕ ኣጥቅዐ’ሞ ከንቲባ ቃላት ወዲ ዘርሓንስ ክንዲ ዘይሓገዝዎ “ነገር ጊያሲሕ እናሓደረ የናስሕ” ቢሉ ሓዘኑ ገለ ቀጺሉ ከኣ ኣብ ካራቡሳ ዝበሃል ቦታ ሹም ኣዩናይ ተኾንዳዕ በዓል ቆጽሊ ገቢሮም ተዋጊኦም ሰዓርዎ።

ቀጺሉ ደግያት ወልደሚካኤል ወዲ ሱባጋድስ ብብዝሒ ጭፍርኡ ተኣማሚኑ ሓያል ሰራዊት ኣኸቲሉ ወረረ ዋላ’ኳ ንሱ ካብ ስሩኽሶ ጀሚሩ ብዝባንቡር ንሰገነይቲ ንመረታ ንሃዘሞ ክዘምት ወፈረ፣ ገለ ኣማኸርቱ ግን ኣይፋሉን ብጸሮና ጌርኩም ብማይዓይኒ ሩባ ሩባ ንዝዓረ በጺህኩም ምምላስ ይሕሸኩም ኢሎሞ ነበሩ። ምስማዕ ኣብዩ በቲ መደቡ መሰረት ወፊሩ ኣብ ክሳድ ሓዲዳ መረታ ሰበነ ደቀባት ገጢሞም ስዒሮም ቀተልዎ። በዚ ከኣ እቶም ካብ ሞት ዝተረፉ ሰራዊቱ “ኣብ ክሳድ ሓዲዳ አላትኒ ዕዳ” እናበሉ ሃዲሞም ንዓዶም ተመልሱ።

እቶም በዚኣ ኣይትሕሸኩምን ቢሎም መኺሮሞ ዝነበሩ’ሞ ዝኣበዮም ኣብ መጨረሻኡ፦
ኣንቱም ጐይታይ ራእሲ ወልደሚካኤል በዓል ስረ፣
ኣየ ኣራግጻ ኣየ ኩረኹረ፣
ኣይበልናኩምን’ዶ ንመለስ ካብ ዝዓረ፣
ሕሱም እዩ ሓረስታይ ምስኮረ። ቢሎም ገጠምሉ (አቶ ኪዳነ ሕድሩ - ሓዲዳ 2000 ዓ.ም.)

ኣብዚ ውግእ’ዚ ፈፈረሶም ማሪኾም ንዝኣተው ክልተ ኣሕዋት ተኽላይን ወልዳይን ደቂ ሰገነይቲ ከኣ (ኣብቱይ ሰዓት እቱይ ፈረስ ያኢ ታንኪ ኢዩ ዚቑጸር ነቢሩ- ባዕልና ዝወሰኽናዩ’ኡ!)
ደቀቦይ ሓድገምበስ፣
ሓዴኹም ፈረስ፣ ሓዴኹም ሕላስ(ኵናት)
ወላዲትኹም ኣብ ሰማይ ትንገስ። ተባሂሉ ተሓደመሎም።

ድሕሪ’ዚ ደግያት ካሕሳይ ሕነ ሓው ክፈዲ መጺኡ ብዙሕ ኣበሳቢሱ ከም ዝተመልሰ ይዝንቶ። እንዳ ደግያት እስባጋድስ ወላ’ኳ ብዙሕ እንተ ፈተኑ ብዅሉ ኣይቀንዖምን።

ደግያት እስባጋድስ ዘመተ ውዒሉ ምስ ተመልሰ መኳንንቱ ምስ ውሑዳት ዓቀይቲ ገዲፎሞ ነንርእሶም ናብ ዝድረርሉ መመሊቖም ከይዶም ብኣፍጾሙ ኣሕደርዎ፤ በዚ ከኣ ሓዚኑ “ህዝቢ ዓጋመ ኣኽቢረኪ፣ ሸይመኪ፣ ኣጸዊዐኪ እንድየ ጾመይ ኣሕዲርክኒ ስምኪ ብውርደት ይጸዋዕ” ቢሉ ረገመ ይበሃል።

ከምኡ እውን ሓደ ደብተራ በዓል ቅኔ “እክል ኣመተሰቅለ በእንደርታ፣ ከዋክብተ ሰብኣ ዓጋመ ይዓውዱ መሠረታ” ትርጓሜኡ ከኣ “እኽሊ ኣብ እንደርታ ምስ’ዝበበ (ምስ መልኣ) ደቂ ዓጋመ ከምቲ ንከኾብ ኣንቃዕሪርና እንርእዮ እናዘወሩ ይልምኑ” ቢሉ ከም ዝደረሰ ይድገም።

ደቂ ዓጋመ ካብ ቀደሞም ኣብ ትግራይ ዝሓሸ ስምን ዝናን ስለ ዝነበሮም ግዲ ኮይኑ ቀዳሞት ተጋሩ “ካብ ዓጋመ ዘይውለድ ኣይጭዋን” ይብሉ ነበሩ። ሓደ ዘገርም ነገር እንተሃልዩ ከምቲ ኣብ ገለ ከባቢታት ኤርትራ ኣዕሩኽ ገለ ሰሪቖም ተመሊሶም ንዋና ንብረት ካሕሳ ክፈል እናበሉ ከም መዓር ደርሆ ወሲዶም መርዓውቲ ዘዘናግዑ፣ ኣብ ከባቢታት ኣውራጃ ዓጋመ ከኣ እኹል ሽሻይ ገዛ መሊኡ ከሎ ዓርኪ እንዳኖ መርዓት ካብ ንእዲ ሕጽኖታ ኣውጺኡ ከም ባህሊ ገዛ ገዛ እናዞረ የለምና ይበሃል። (ገጽ 66-69 ኤርትራውነት ውጽኢት ወራራትን መኸተን ካብ ዚብል ብመም ስምዖን ኣማኑኤል(2001) ዝተዳለወ መጽሓፍ ዝተጸብሔ)

ንሓቂ ምስ ገለጽና ንሓሶት ነሸቝርራ፣
ጸላኢ ጥምረትና መሬት ነንገርግራ፣
ፍለጡና በሉ ንሕና ኢና ኤርትራ ራ ራ ራ።